Mardin Ekonomisi

Mardin’ nin geleneksel ekonomik yapısı tarım, el sanatları, ticaret ve son zamanlarda artış gösteren imalat sanayi ile küçük çaplı sanayiye dayalıdır. Mardin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sanayi ve ticaret yapısıyla önemli yer işgal ederek dikkat çekmeye başlamıştır.

Yakın gelecekte Mardin Organize Sanayi Bölgesi ve Mardin Serbest Bölgesi’nin katkısıyla Türkiye ekonomisinin geliştirilmesine ve yeni ivmeler kazandırılmasına özellikle imalat sanayi ve ticarette aktif ve yönlendirici yapı taşlarından biri olacağı kuşkusuzdur.

Mardin, diğer illere ve özellikle yurtdışına, Ortadoğu’ya yakın sınır illerinden birisi olması özelliğiyle de transit taşıma güzergahında önemli bir yere sahiptir. İlde iç ve dış ticarete konu olabilecek sanayi ürünleri yeterli düzeyde bulunmamakla birlikte son yıllarda yeni üretim imkanlarının oluşmasıyla olumlu bir seyir izlemektedir.

Mardin’ imizin, Tarihi İpek Yolu olan Halep-Musul yolu ve Diyarbakır-Musul güzergahında olması sebebiyle bu yolları kullanan kervanlar ilin ticaret hayatında önemli rol oynamışlardır. Bu yollardan geçen büyük kervanlar Akdeniz limanlarına Asya’nın zengin ülkeleri Hindistan ve İran’dan çeşitli baharat, kumaş gibi maları alıp götürürler, Akdeniz’den de bir kısım Avrupa mallarını yükleyerek tekrar aksi istikamete taşırlardı. Bu nakillerden dolayı XVI.yüzyılda çeşitli vergiler alınırdı. Bu vergilerin oranı Mardin Kanunnâme’lerinde yer almaktadır. XVI. yüzyıldan kalma tapu defterlerinde bu bölgede birçok işyerinin mevcut olduğu yazılıdır. Bu işkollarından en gelişmişi dokuma idi.

Birinci Dünya Savaşından önce ilde 3000 dolayında dokuma tezgahı vardı. Bunlar: İpek, kadife ve pamuk dokuma tezgahlarıydı. İpeklerin kalitesi Halep’te dokunan ipeklerle aynıydı. Savaş sonrasında Irak ve Suriye’den getirilen yabancı mallar sonucunda tezgah sayıları giderek azalmıştır. Mardin’de dokumacılık geleneği eski olmakla beraber özellikle Midyat’ta dokunan kumaşlar, Osmanlı Sarayı’nda kullanılmaktaydı.

Mardin İlinde 1927 yılı sanayi sayımında 881 sanayi işletmesi vardı ve bu işletmelerde 3611 kişi çalışmaktaydı. 1968’de kalkınmada birinci derecede öncelikli iller arasına alınan Mardin’de 1970’lere kadar ilin altyapı hizmetlerinin yetersizliği sebebiyle sanayi yeterince gelişmemiştir. İlde imalat sanayinin gelişmesinde en önemli etken Cumhuriyetin ilk yıllarından başlayarak yapılan kamu yatırımlarıdır. Sanayinin gelişmesine başlangıçta İl Özel İdaresi, Kalkınma Bankası ve Kamu İktisadi Kuruluşlarının önderliğinde kurulan sanayi tesisleri öncülük etmişlerdir. Bu tesislerden en önemlileri: Mardin Çimento Fabrikası, KİDAŞ İplik Fabrikası, Güneydoğu Anadolu Fosfat İşletmeleri, Yem Fabrikası, Boru ve Kireç Fabrikasıdır. Tarım tarihi de katılırsa takriben on bin yıllık zengin bir tarihi geçmişi olan ilde, tarihî, kültürel, arkeolojik ve doğal turizm değerlerini bir arada görmek mümkündür. Ancak, günümüzde sahip olduğu potansiyel, yeterli altyapı ve tanıtımın olmaması gibi nedenlerden dolayı etkin bir şekilde kullanılamamaktadır. Bu değerlerin ekonomiye kazandırılması halinde turizm, ticaret ve sanayi sektörüyle büyük bir güç oluşturulabilecektir.

Uluslararası taşımacılığın da Mardin ekonomisinde önemli bir yeri vardır. İlin Nusaybin Sınır Kapısı(Suriye) ve Habur Sınır Kapısına çok yakın olması sebebiyle nakliyecilik gelişmiştir. Son yıllarda Mardin iline verilen teşviklerin büyük bir kısmı nakliyecilik sektörüne yöneliktir.